Neden Coğrafi İşaret Tescili?

Coğrafi işaret tescili, belirli bir bölgeye özgü ürünlerin orijinalliğini korumak, taklitleri önlemek ve yerel üreticilere ekonomik fayda sağlamak için yapılan yasal bir işlemdir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında koruma altına alınan bu tescil, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde büyük önem taşır.

Bu yazıda, coğrafi işaret tescilinin avantajlarını, yasal süreçlerini ve neden önemli olduğunu detaylı şekilde ele alacağız.

1. Coğrafi İşaret Tescili Nedir?

Coğrafi işaret tescili, bir ürünün belirli bir bölgeyle olan bağını ve o bölgeye özgü özelliklerini koruma altına alan yasal bir kayıt sürecidir.

✅ Tescilli ürünler, belirli bir coğrafi alanla özdeşleşir ve bu bölgeye özgü doğal, beşeri veya üretim faktörlerinden etkilenerek üretilir.

📌 Örnekler:

• Antep Baklavası – Gaziantep’e özgü üretim tekniği ile yapılır.
• Ezine Peyniri – Ezine bölgesinde üretilen özel sütlerden yapılır.
• Malatya Kayısısı – Malatya’nın iklim koşulları sayesinde kendine özgü tat ve aromaya sahiptir.

Coğrafi işaret tescili sayesinde bu ürünler, orijinalliğini korur ve tüketicinin güvenini kazanır.

2. Coğrafi İşaret Tescili Neden Gereklidir?

Coğrafi işaret tescilinin üreticilere, tüketicilere ve ülke ekonomisine sunduğu pek çok avantaj bulunmaktadır:

2.1. Üreticiyi ve Geleneksel Üretimi Korur

• Yerel üreticilerin emeklerinin korunmasını sağlar.
• Geleneksel üretim tekniklerinin nesiller boyunca sürdürülebilmesine yardımcı olur.
• Küçük üreticilere pazarda rekabet avantajı sunar.

📌 Örnek: Gaziantep baklavasının tescili sayesinde sadece belirli üretim teknikleriyle yapılan ürünler “Antep Baklavası” olarak satılabilir.

2.2. Taklit ve Sahte Ürünleri Önler

• Coğrafi işaret tescili, piyasada taklit ve düşük kaliteli ürünlerin satışını engeller.
• Ürünün belirlenen standartlara uygun olup olmadığı denetlenir.

📌 Örnek:
Ezine Peyniri adı altında başka bölgelerde üretilen sahte ürünlerin satışı önlenerek tüketicinin aldatılması engellenir.

2.3. Marka Değerini ve Ekonomik Katkıyı Artırır

• Coğrafi işaretli ürünler, yerel üreticilere ekonomik katkı sağlar ve bölgenin kalkınmasına yardımcı olur.
• İhracat avantajı sağlar, uluslararası pazarlarda ürünün tanınırlığını artırır.

📌 Örnek:

• Antep Baklavası, Avrupa Birliği’nde coğrafi işaret tescili aldıktan sonra Avrupa’da daha yüksek fiyatlara satılmaya başladı.
• Malatya Kayısısı, tescil sayesinde ihracatta önemli bir avantaj sağladı.

2.4. Tüketici Güvenini Sağlar

• Tescilli ürünlerin kalitesi ve kaynağı garanti edilir.
• Tüketici, satın aldığı ürünün gerçekten o bölgeden geldiğinden emin olur.

📌 Örnek:
Aydın İnciri, tescilli olduğu için tüketiciler, orijinal ve kaliteli bir incir aldıklarından emin olabilirler.

2.5. Kültürel ve Yöresel Değerleri Korur

• Coğrafi işaretler, bir ülkenin kültürel mirasını ve yerel üretim geleneklerini korur.
• Geleneksel üretim yöntemlerinin unutulmasını engeller.

📌 Örnek:

• Türk Kahvesi, uluslararası coğrafi işaret tescili alarak Türkiye’nin kültürel mirası olarak koruma altına alınmıştır.
• Afyon Sucuğu, Afyonkarahisar bölgesine özgü üretim yöntemiyle korunmaktadır.

3. Coğrafi İşaret Tescili Nasıl Yapılır?

Coğrafi işaret tescili almak için Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT)‘e başvuru yapılır.

3.1. Başvuru Süreci

1️⃣ Başvuru:

• Üreticiler, kamu kurumları veya meslek kuruluşları başvurabilir.
• Ürünün coğrafi bağını ve üretim özelliklerini açıklayan belgeler hazırlanır.

2️⃣ İnceleme:

• Türk Patent Kurumu, ürünün gerçekten belirli bir bölgeyle bağlantılı olup olmadığını değerlendirir.

3️⃣ Resmî Yayın:

• Başvuru, Resmî Coğrafi İşaretler Bülteni‘nde yayımlanır.

4️⃣ İtiraz Süreci:

• Üçüncü taraflar 3 ay içinde itiraz edebilir.

5️⃣ Tescil ve Denetim:

• İtiraz olmazsa coğrafi işaret tescil edilir.
• Ürünün belirlenen standartlarda üretilip üretilmediği denetlenir.

✅ Tescil Süresi: Yaklaşık 12-18 ay
✅ Koruma Süresi: Süresiz (Periyodik denetimlerle devam eder)

4. Coğrafi İşaretlerin Uluslararası Önemi

Coğrafi işaretler sadece Türkiye’de değil, uluslararası düzeyde de korunabilir.

🔹 Lizbon Anlaşması: Coğrafi işaretlerin uluslararası korumasını sağlar.
🔹 Madrid Protokolü: Avrupa’da tescil edilen işaretleri korur.
🔹 AB Coğrafi İşaret Sistemi: Avrupa Birliği’nde ürünlerin korunmasını sağlar.
🔹 TRIPS Anlaşması (Dünya Ticaret Örgütü): Küresel çapta coğrafi işaret korumasını kapsar.

📌 Örnek:

• Antep Baklavası, Avrupa Birliği tarafından tescil edilen ilk Türk tatlısı oldu.
• Türk Lokumu, AB tescili aldıktan sonra uluslararası pazarda daha fazla ilgi gördü.